Làm sao truy vết chủ tài khoản trên Facebook?
20.6.24Facebook là một nền tảng mạng xã hội rất phát triển tại Việt Nam. Theo DataReportal (Singapore) thì đến tháng 5/2023, Việt Nam có 66,2 triệu người dùng facebook và đứng thứ 7 trên thế giới về số lượng các quốc gia có người dùng facebook nhiều nhất[1].
Các mạng xã hội như facebook giúp việc tương tác trực tuyến diễn ra dễ
dàng và nhanh chóng hơn. Tuy vậy, mặt trái của nó là tin giả, tin độc hại ngày
càng nhiều. Việc lập tài khoản dễ dàng, không cần xác minh danh tính thực,
không cần hiển thị thông tin công khai khiến việc này ngày càng trầm trọng.
Tại Việt Nam, tình trạng bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm, khách hàng, đối
thủ lên mạng đăng bài, nói xấu, vu khống lẫn nhau diễn ra phổ biến.
Nếu như hậu quả của hành vi đó nghiêm trọng, cấu thành vi phạm hình sự
thì cơ quan điều tra có nghiệp vụ của mình để giúp xác định ai là chủ tài khoản
facebook. Tuy vậy, nếu chỉ dừng lại ở tranh chấp dân sự thì việc truy vết chủ
nhân tài khoản facebook, cung cấp cho Tòa án thực sự là một việc khó khăn.
Nội dung dưới đây là chia sẻ câu chuyện của một thư ký nghiệp vụ Thừa
phát lại về việc ghi nhận nội dung trên facebook kèm các thao tác truy vết chủ
nhân tài khoản rất đáng để học hỏi:
Trước đây, có một vi bằng đã để lại ấn tượng về việc ghi nhận nội dung trên facebook, chắc do lần đó là lần đi lập vi bằng bất ngờ vào lúc 02 giờ
sáng. Chị khách hàng đã gọi đến số hotline của văn phòng với giọng nói vô cùng
hoảng loạn có phần bức xúc và lo lắng vì bị đăng nói xấu trên facebook làm ảnh
hưởng đến công việc và gia đình chị. Chị nhờ văn phòng Thừa phát lại thu thập lại
những chứng cứ để thực hiện các thủ tục khởi kiện tại tòa án.
Khi gặp mặt, chị khách có đặt hai câu hỏi:
- Khi Thừa phát lại đã lập vi bằng rồi mà người đó xóa đi những thông tin
đó thì vi bằng còn có giá trị không?
- Bằng cách nào để biết ai là chủ nhân tài khoản đăng những thông tin
không đúng sự thật về chị?
Hai câu hỏi này của chị có lẽ là thắc mắc chung của nhiều khách hàng
khi yêu cầu chúng tôi lập vi bằng trên facebook. Qua bài viết này, chúng tôi
cũng sẽ giải đáp điều đó:
Đối với câu hỏi thứ nhất, dù bài viết đã bị xóa thì vi bằng vẫn là tài liệu giúp chứng minh bài viết trước đó vẫn có tồn tại.
Trước tiên, chúng tôi sẽ mô tả các bước kiểm tra, chuẩn bị đối với dạng vi bằng ghi nhận nội
dung trên ứng dụng facebook để đảm bảo tính trung thực, khách quan và thiết bị ghi
nhận trong trường hợp này là máy tính như sau:
- Bước 1: Thừa phát lại ghi nhận lại hình ảnh thiết bị điện tử lập vi bằng dựa trên hình dáng bên ngoài mục đích là để xác định được loại máy, máy thuộc hiệu gì, các số được thể hiện trên vỏ máy tính;
- Bước
2: Thừa phát lại sử dụng công cụ, phương tiện sử dụng lập vi bằng như:
+ Ứng
dụng “Snipping Tool” để quay màn hình;
+ Tổ hợp
phím để chụp lại màn hình nội dung kiểm tra máy và quan trọng nhất là nội dung
cần được ghi nhận;
+ Tiện
ích “GoFullPage – Full Page Screen Capture” trên trình duyệt Chrome để chụp
hình giao diện trang wed.
- Bước
3: Đồng bộ hóa thời gian nhằm chứng minh rằng máy tính được sử dụng lập vi bằng được cài
đặt múi giờ trùng với múi giờ lập vi bằng.
- Bước
4: Cập nhật phần mền và quét virut nhằm đảm bảo máy tính không bị tác động bởi
môi trường độc hại .
- Bước
5: Mô tả cấu hình máy tính lập vi bằng công việc này nhằm chứng minh rằng máy
tính có cấu hình phù hợp để thao tác lập vi bằng.
- Bước
6: Mô tả địa chỉ mạng IP cục bộ và mô tả địa chỉ MAC của card mạng máy tính.
- Bước
7: Kiểm tra máy tính không đặt proxy thủ công nhằm chứng minh máy tính được sử
dụng lập vi bằng không bị ảnh hưởng bởi bất cứ sự điều khiển nào khác.
- Bước
8: Mô tả mạng kết nối internet nhằm công khai minh bạch mạng internet mà Thừa
phát lại sử dụng để lập vi bằng.
- Bước
9: Tiến hành các thao tác phòng ngừa trên trình duyệt web để đảm bảo tính trung
thực và khách quan trong quá trình lập vi bằng.
Thứ
hai, chúng tôi sẽ mô tả các bước kiểm tra, chuẩn bị đối với dạng vi bằng ghi nhận
nội dung trên ứng dụng facebook và thiết bị ghi nhận trong trường hợp này là điện
thoại như sau:
- Bước
1: Thừa phát lại ghi nhận lại hình ảnh thiết bị điện tử để lập vi bằng nhằm
giúp người đọc vi bằng hình dung hình dạng, kích thước, màu sắc, thương hiệu,
loại mẫu điện thoại.
- Bước
2: Thừa phát lại tiến hành kiểm tra thông tin của điện thoại trong mục “Cài đặt/Settings”
và kiểm tra thông tin kết nối mạng internet, địa chỉ IP internet và tắt chế độ
cài đặt proxy. Mục đích của kiểm tra các thông tin này như sau: Mỗi thiết bị kết
nối internet đều được định dạng bằng 2 địa chỉ IP (1 do nhà sản xuất định danh,
gắn liền với thiết bị và khó thay đổi; 2 là do nhà mạng kết nối internet cung cấp
và có thể thay đổi tùy nguồn internet kết nối). Nói nôm na, địa chỉ IP này giúp
xác định thiết bị của bạn là ai, ở đâu trên không gian internet, giúp phân biệt
nó với các thiết bị còn lại. Nếu chúng ta bật cài đặt proxy nghĩa là chúng ta
có thể đang tác động, khai báo lại địa chỉ IP khác của thiết bị. Điều này làm
cho thông tin thiết bị, nguồn internet, vị trí thiết bị không còn chính xác trên
thực tế; không thể hiện sự trung thực, khách quan khi lập vi bằng.
Bước 3: Truy cập vào ứng dụng “Đồng hồ” và “Lịch” của điện thoại nhằm chứng minh thiết bị đã được đồng bộ thời gian chính xác.
 |
| Hình ảnh Thừa phát lại đang trao đổi với khách hàng về quy trình lập vi bằng |
Đối với câu hỏi thứ hai, chúng tôi phải thừa nhận
đây là câu hỏi khó. Câu trả lời phụ thuộc vào mức độ các thông tin mà chủ tài khoản đó đăng tải, công bố
công khai trên trang cá nhân của họ và cũng phụ thuộc vào sự tương tác trước đây
của tài khoản đó với tài khoản của khách hàng. Hãy xem các ví dụ sau đây:
Ví dụ 1, một
tài khoản có tích xanh của ca sĩ A với vài hàng triệu người theo dõi thì việc
xác thực chủ nhân tài khoản không khó. Nói cách khác, khó mà ca sĩ A nói đó
không phải là tài khoản của mình.
Ví dụ 2, một
tài khoản có nhiều bạn bè chung, có nhiều hình ảnh cá nhân, gia đình đăng lên
đó và từng nhắn tin trao đổi tiền bạc, công việc. Trong trường hợp này các nội
dung được ghi nhận lại có thể chứng minh được đây là tài khoản chính chủ và
giúp cho khách hàng/Luật sư có thể khoanh vùng xác định được chủ tài khoản
facebook là ai. Bạn biết không, hiện tại các tài khoản facebook được ngụy tạo rất
tinh vi, người đang sử dụng quản lý tài khoản giả mạo có thể copy các thông tin
của tài khoản chính chủ và đăng lên tài khoản tài khoản mình đang sử dụng và có
thể đăng thêm những thông tin không đúng sự thật lên tài khoản này. Vì vậy, Thừa
phát lại thực hiện kiểm tra, khai thác các thông tin ở các bước tiếp theo để
ghi nhận đầy đủ thông tin hỗ trợ khách hàng trong việc xác lập chứng cứ.
Ví dụ 3, một
tài khoản chỉ mới lập, không có ảnh đại diện, chỉ có 1 số bài viết vu vơ ... ở
trường hợp này rất khó để biết được thông tin chủ tài khoản là ai. Nên khi gặp
trường hợp này Thừa phát lại sẽ tìm kiếm và ghi nhận toàn bộ thông tin để hỗ trợ
khách hàng và cơ quan điều tra trong việc xác minh chủ tài khoản là ai.
Khi tiếp nhận yêu cầu lập vi bằng
trên facebook, chúng tôi đều phải tự mình kiểm tra trước các thông tin, đặc điểm
của tài khoản đó để nhận định khả năng bên đối lập bác bỏ họ không phải chủ
nhân tài khoản facebook có cao không để tư vấn cho khách hàng. Nếu khách hàng vẫn
đồng ý lập vi bằng thì chúng tôi sẽ cố gắng truy vết chủ tài khoản facebook bằng
các thao tác như dưới đây.
Tất nhiên, Thừa phát lại không khẳng định trong vi bằng rằng ông A là chủ tài khoản facebook này. Tuy vậy, thông qua các ghi nhận của chúng tôi thì khách hàng/Luật sư sẽ có cơ sở để lập luận rằng chỉ có thể là ông A là chủ nhân tài khoản đó mà không là ai khác và khả năng cao được Tòa án đồng ý nhận định đó.
Sau khi Thừa phát lại và khách
hàng thống nhất các nội dung đã trao đổi, Thừa phát lại tiến hành ghi nhận các
nội dung theo các bước như sau:
Bước 1: Thừa phát lại sẽ
tiến hành kiểm tra thông tin ảnh bìa, banner ... Khi đây là một tài khoản facebook chính chủ thì người sử dụng tài khoản
facebook này sẽ rất chú trọng về ảnh đại diện và ảnh bìa được cập nhật tại hai
mục này, vì hai yếu tố này thu hút rất lớn đối với ấn tượng của người dùng
facebook khi tìm kiếm một tài khoản khác có thể nhìn thấy ngay khi tìm kiếm. Có
thể đa số người dùng sử dụng ảnh bìa hoặc ảnh đại diện là hình ảnh cá nhân và
mô tả về công việc của mình giúp xây dựng thương hiệu cá nhân của họ trên mạng
xã hội.
Bước 2: Kiểm tra thông
tin về ngày sinh, quê quán, trường học, địa chỉ, nơi làm việc, ngày khởi tạo
tài khoản... việc kiểm tra các thông
tin tại bước này để luật sư hay cơ quan điều tra đối chiếu xác minh thông tin
chủ tài khoản đăng những nội dung không đứng sự thật trên Facebook đối với đối tượng
mà cơ quan điều tra nghi ngờ.
Bước 3: Kiểm tra bạn bè
của tài khoản, sự tương tác thường xuyên của 1 số bạn bè (bạn bè mà hai bên
biết/bạn bè nổi tiếng). Việc kiểm tra ở bước này có thể giúp phát hiện chủ tài
khoản này là ai, người đó có sử dụng tài khoản này không, chủ tài khoản có
tương tác với các tài khoản bạn bè này không.
Bước 4: Ghi nhận một số
bài viết, hình ảnh mang tính cá nhân được đăng tải. Điều này làm tăng tính xác
thực chủ tài khoản thực sự là ai. Thừa phát lại sẽ xem xét các bài đăng, hình
ảnh mới nhất để xem liệu tài khoản này gần đây có hoạt động hay .
Bước 5: Ghi nhận những
tin nhắn, trao đổi giữa hai tài khoản. Bên cạnh việc ghi nhận thông tin tài
khoản, khách hàng có thể yêu cầu Thừa phát lại ghi nhận những tin nhắn trao đổi
trước đó để làm bằng chứng. Trong bước này Thừa phát lại sẽ chụp màn hình các
đoạn tin nhắn mà khách hàng yêu cầu theo thứ tự thời gian từ cũ nhất đến mới
nhất hoặc các đoạn tin nhắn theo yêu cầu của khách hàng yêu cầu Thừa phát lại
ghi nhận lại tùy vào từng trường hợp.
Bước 6: Ghi nhận cuộc
gọi video call của tài khoản Facebook thông qua ứng dụng Messenger. Ở bước này,
khách hàng sẽ thực hiện cuộc gọi video call trên ứng dụng Messenger dưới sự
chứng kiến của Thừa phát lại. Trong bước này khách hàng nên trao đổi các thông
tin để xác định nhân thân, nội dung hai bên tranh chấp để Thừa phát lại có thể
ghi nhận lại các thông tin đó vào vi bằng nhằm ghi nhận được những thông tin
nhân thân, hình ảnh người ở tài khoản đối lập để từ đó xác định được chứng cứ
xác định được chủ tài khoản facebook.
Ảnh bìa, avatar ở Bước 1
và một số thông tin chủ tài khoản như Bước 2 thì một người khác có thể ngụy tạo
nên hai bước này tuy Thừa phát lại có thực hiện ghi nhận nhưng giá trị chứng
minh, truy vết không cao. Từ bước 3 đến bước 6 là rất quan trọng, là cơ sở để
khách hàng/luật sư lập luận cho nhận định chủ nhân tài khoản là ai. Thừa phát
lại Bến Thành luôn chú trọng đến chất lượng để hỗ trợ khách hàng tốt nhất để sử
dụng vi bằng một cách hiệu quả nhất.
Trên đây là bài viết về chủ đề “Làm sao truy vết chủ tài khoản trên facebook” của Thừa phát lại Bến Thành do Thư ký nghiệp vụ Lê Mỹ Huyền thực hiện dưới sự tham vấn của Thừa phát lại Hoàng Đức Hoài.
[1]https://dantri.com.vn/suc-manh-so/viet-nam-trong-top-quoc-gia-su-dung-facebook-va-tiktok-nhieu-nhat-the-gioi-20230609004651037 .htm